Doradztwo resturkturyzacyjne

W postępowaniu tym, podobnie jak w każdym z innych postępowań restrukturyzacyjnych chodzi o zawarcie układu z wierzycielami. Postępowanie to  jednak prowadzone jest co do zasady bez udziału sądu, który występuje jedynie na jego końcowym etapie – po złożeniu wniosku o zatwierdzenie już zawartego porozumienia (układu).  Sąd natomiast nie wydaje w tym przypadku jakiegokolwiek orzeczenia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Przedsiębiorca – dłużnik, zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym, który pełni w tym postępowaniu funkcję tzw. nadzorcy układu.  Zawarta umowa i udział nadzorcy nie ograniczają w żaden sposób przedsiębiorcy w zarządzie jego majątkiem.

Zadaniem zaś nadzorcy jest pełna współpraca z dłużnikiem, weryfikacja majątku dłużnika i sprawdzenie czy jest dostatecznie zabezpieczone przez zniszczeniem lub utratą. Nadzorca sporządza także plan restukturyzacyjny – plan naprawczy, który jest podstawą propozycji układowych przedstawianych wierzycielom.  Nadzorca układu udziela  także wierzycielom wszelkich niezbędnych informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu w zakresie, który jest potrzebny do podjęcia ekonomicznie uzasadnionej decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi.

W postępowaniu o zatwierdzenie układu Nadzorca w porozumieniu z dłużnikiem ustala tzw. dzień układowy. Dzień ten jest dniem, na który ustala się m.in. wierzycieli, ich ilość i uprawnienia, wysokość wierzytelności głównych i odsetek, sumę wierzytelności spornych. Wierzytelności powstałe po dniu układowym nie są objęte układem i tym samym podlegają spłacie w całości. Nadzorca, wespół z dłużnikiem przedstawia propozycje restrukturyzacji zobowiązań dłużnika i przeprowadza nad nimi głosowanie. W ostatniej kolejności Nadzorca sporządza opinię o możliwości wykonania układu i wraz z nią, składa wniosek o zatwierdzenie zawartego układu w Sądzie.

Postępowanie to ma swoje minusy i praktyka pokazuje, że cieszy się najmniejszym zainteresowaniem Klientów. Po pierwsze takie postępowanie nie chroni dłużnika przed działaniami windykacyjnymi wierzycieli. W szczególności nie ma wpływu na postępowania sądowe czy egzekucyjne i przed egzekucją nie chroni. Dodatkowo może być prowadzone tylko w sytuacji gdy suma spornych wierzytelności, czyli tych z którymi dłużnik się nie zgadza, przekracza 15% ogółu wszystkich wierzytelności.

Przyśpieszone układowe inicjowane jest przez dłużnika, złożeniem wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Podobnie jak w postępowaniu o zatwierdzenie układu, w przyśpieszonym postępowaniu układowym, suma spornych wierzytelności, a więc tych kwestionowanych przez dłużnika nie może przekroczyć 15% sumy uprawniającej do głosowania nad układem.

Postępowanie to – w założeniu – powinno być najszybszym z postępowań, prowadzonych od początku „z udziałem” sądu, uregulowanych ustawą prawo restrukturyzacyjne.  Wniosek o otwarcie tego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego sąd powinien rozpoznawać w terminie tygodnia. Wniosek jest rozpoznawany wyłącznie na podstawie dokumentów przedstawionych przez dłużnika. Samo zaś postanowienie jest wykonalne i skuteczne od razu – z dniem jego wydania i nie ma potrzeby oczekiwania na jego uprawomocnienie. O otwarciu tego postępowania obwieszcza się. Po otwarciu przyśpieszonego postępowania układowego, wyznaczany jest nadzorca sądowy. Nadzorcą sądowym może być także spółka handlowa –spółka kapitałowa, w której wszyscy członkowie zarządu posiadają licencje doradcy restrukturyzacyjnego. Spółka SAS Restrukturyzacje, ma uprawnienia do pełnienia funkcji nadzorcy sądowego w postępowaniach sądowych – w tym właśnie przyśpieszonych postępowaniach układowych.

W tym postępowaniu przedsiębiorca lub zarząd w spółce w dalszym ciągu funkcjonują i posiadają swoje uprawnienia, choć są one ograniczone. Mianowicie po powołaniu nadzorcy sądowego dłużnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu. Jeśli natomiast chce dokonać czynności przekraczające zwykły zarząd potrzebna będzie zgoda nadzorcy sądowego. W przypadku braku zgody, taka czynność dotknięta będzie sankcją nieważności.

Oczywiście tak jak w każdym innym postępowaniu restrukturyzacyjnym, tak i w przyśpieszonym postępowaniu układowym niezbędna jest współpraca pomiędzy dłużnikiem a nadzorcą sądowym. Przedsiębiorca ma bowiem obowiązek udzielać nadzorcy sądowemu  wszelkich niezbędnych wyjaśnień, udostępnić żądane dokumenty dotyczącej przedsiębiorstwa i jego majątku.

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego powoduje zawieszenie postępowań egzekucyjnych już prowadzonych. Także nowe postępowania egzekucyjne i zabezpieczające nie mogą być wszczynane. Warto jednak pamiętać , że postępowania sądowe w dalszym ciągu mogą być prowadzone i dłużnik powinien poinformować o nich nadzorcę. W sprawach tych uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie będzie wywierać skutków prawnych. Samo postępowanie kończy się z chwilą zawarcia układu  (porozumienia) z wierzycielami na zgromadzeniu wierzycieli, w którym to układzie uregulowane zostają niejako „ na nowo” prawa i obowiązki dłużnika (ustala się np. zasady redukcji zobowiązań, rozłożenie ich na raty itd.). Ostatecznie układ jest zatwierdzany przez sąd. W zamyśle ustawodawcy postępowanie to powinno być najszybszym ze wszystkich uregulowanych ustawą.

Postępowanie układowe ma wiele elementów wspólnych z przyśpieszonym postępowaniem układowym. Także i w tym przypadku konieczny jest wniosek inicjujący o jego otwarcie. Niemniej jeszcze przed jego rozpoznaniem samego wniosku sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika i ustanowić tymczasowego nadzorcę sądowego. Na wniosek dłużnika oraz wyznaczonego tymczasowego nadzorcy sąd może zawiesić także prowadzone postępowania egzekucyjne i uchylić zajęte rachunki bankowe. W postepowaniu układowym wyznaczany jest nadzorca sądowy, którego uprawnienia są zasadniczo takie same jak w postępowaniu przyśpieszonym. To co odróżnia oba te postępowania to czas jego trwania oraz limit sumy wierzytelności uprawnionych do głosowania, po przekroczeniu którego takiego postępowanie może być uruchamiane. Mianowice postępowanie układowe, tak samo zresztą jak postępowanie sanacyjne, może być prowadzone o ile suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Tym samym dla określenia sumy stanowiącej podstawę do określenia progu 15% nie bierze się pod uwagę wierzycieli nieobjętych układem.

Wniosek o otwarcie postępowania układowego rozpoznawany jest na posiedzeniu niejawnym, względnie po przeprowadzeniu rozprawy. Ustawa wprowadza jednocześnie instrukcyjny termin na jego rozpoznanie przez sąd i są to dwa tygodnie, w przypadku rozpoznawania na posiedzeniu niejawnym i sześć tygodni, w przypadku wyznaczenia rozprawy. W tym postępowaniu zadaniem nadzorcy sądowego jest dodatkowo sporządzenie spisu inwentarza, którego nie sporządza się w przyśpieszonym postępowaniu układowym. Nadzorca sporządza także jego oszacowanie.

Także w tym przypadku, po otwarciu postępowania układowego w rękach przedsiębiorcy pozostawiony jest zarząd jego przedsiębiorstwem i podobnie jak w przyśpieszonym postępowaniu układowym jest on ograniczony do możliwości dokonywania czynności zwykłego zarządu. Postępowanie sądowe i administracyjne mogą być dalej prowadzone  – choć już przy udziale nadzorcy sądowego występującego „obok” dłużnika. Postępowania egzekucyjne natomiast podlegają zawieszeniu, podobnie jak w postępowaniu przyśpieszonym.

Dodatkowo warto wspomnieć o większych uprawnieniach wierzycieli w tym postępowaniu – w szczególności dotyczących możliwości zaskarżania sprzeciwem spisu wierzytelności. Postępowanie to także kończy się zawarciem i zatwierdzeniem układu.

Postępowanie sanacyjne należy do postępowań restrukturyzacyjnych najdalej ingerujących w możliwości decyzyjne przedsiębiorcy i tyczy się tych z nich, wobec których zachodzi konieczność wdrożenia także dalej idących środków restrukturyzacyjnych tzw. działań sanacyjnych. Ustawodawca definiuje je jako czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.

Również w tym przypadku, sąd może jeszcze przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego zabezpieczyć majątek przedsiębiorcy przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego lub tymczasowego zarządcy. Dotyczy to także możliwości zawieszenia postępowań egzekucyjnych i uchylenia zajęć rachunków bankowych.

Z kolei wyżej wymienionych czynności naprawczych dokonuje zarządca, wyznaczony przez sąd. Zarządca posiada dalej idące kompetencje niż nadzorca sądowy, wyznaczany w obu postępowaniach układowych.

Zarządca sporządza plan restrukturyzacyjny, co do zasady wspólnie z dłużnikiem sporządza plan restrukturyzacyjny i składa go sędziemu-komisarzowi.

Zarządca niezwłocznie obejmuje zarząd majątkiem dłużnika, zarządza nim, sporządza spis inwentarza wraz z oszacowaniem oraz sporządza i realizuje plan restrukturyzacyjny. Warto wiedzieć, że zarządca ma szerokie uprawnienia i możliwości kwestionowania czynności prawnych dokonanych w przeszłości przez dłużnika.  W przypadku istniejących sporów sądowych, administracyjnych czy sądowoadministracyjnych, mogą być one prowadzone wyłącznie przez zarządcę, albo przeciwko niemu.

Przepisy prawa restrukturyzacyjnego pozostawiają furtkę do niepozbawiania dłużnika prawa zarządu majątkiem firmy. Jeśli bowiem jest to wymagane dla skutecznego przeprowadzenia postępowania sanacyjnego, a dłużnik lub jego reprezentacji dają gwarancję należytego sprawowania zarządu, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa, w zakresie nieprzekraczającym zwykłego zarządu –  a więc analogicznie jak ma to miejsce w przypadku przyśpieszonego postępowania układowego i postępowania układowego.

Otwarcie postępowania sanacyjnego wpływa najdalej na stosunki pracownicze. Istnieje możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony. Wyłączone jest także stosowanie niektórych przepisów, chroniących określone kategorie pracowników przed wypowiedzeniem stosunku pracy.

Podobnie jak w obu postępowaniach układowych także w tym przypadku z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego następuje zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko dłużnikowi.

Postępowanie kończy się w momencie zatwierdzenia zawartego układu na zgromadzeniu wierzycieli. Takie zgromadzenie wyznaczone będzie mogło być po zrealizowaniu całości lub części planu restrukturyzacyjnego – nie później jednak niż przed upływem dwunastu miesięcy od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego.