Wyłączenie z masy upadłości. Czego nie może zająć syndyk?

Wyłączenie z masy upadłości to wyjątek od zasady, że cały majątek dłużnika staje się masą upadłości, zarządzaną przez syndyka w celu zaspokojenia wierzycieli. Dowiedz się, co można wyłączyć z masy upadłości i jakie są przesłanki do tego działania.

Czym jest wyłączenie z masy upadłości?

Obecnie mamy do czynienia tylko z upadłością likwidacyjną. Po ogłoszeniu upadłości syndyk ustala skład majątku dłużnika, decydując, które składniki mogą być zlikwidowane i sprzedane. Wyłączenie z masy upadłości to sytuacja, w której pewien składnik majątkowy nie podlega zarządzaniu przez syndyka i wraca do upadłego. Oznacza to, że ten składnik nie będzie sprzedany, a środki z jego sprzedaży nie zasilą puli przeznaczonej na spłatę wierzycieli.

Jakie są przesłanki do wyłączenia z masy upadłości?

Zgodnie z treścią art. 61 ustawy Prawo upadłościowe, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości. W myśl zaś art. 62 ww. ustawy w skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty w toku postępowania upadłościowego. Z przepisów tych wynika, że obiektywnie masą upadłości mogą zostać objęte tylko składniki, które stanowią własność upadłego. 

W praktyce jednak syndyk w postępowaniu, zaraz po jego rozpoczęciu, najczęściej nie ma pełnej wiedzy o wszystkich składnikach majątku, w tym wiedzy o tym, czy każdy przedmiot znajdujący się w siedzibie lub przedsiębiorstwie upadłego faktycznie stanowi jego własność. Ponieważ przepis art. 173 ustawy prawo upadłościowe nakłada jednak na syndyka obowiązek objęcia i zabezpieczenia majątku upadłego, to syndyk najczęściej, niejako zaocznie i z ostrożności przyjmuje, że wszystkie składniki będące w posiadaniu upadłego stanowią jego własność.

Wyłączenie z masy upadłości może nastąpić w dwóch przypadkach:

1. Składnik majątku nie stanowi własności dłużnika: Jeśli składnik majątku został objęty przez syndyka, ale nie jest własnością dłużnika.
2. Trudno zbywalne lub niezbywalne mienie upadłego: Mienie, które trudno sprzedać lub którego sprzedaż nie jest możliwa.

Składnik majątku, który nie jest własnością dłużnika:

Zgodnie z art. 61 ustawy Prawo upadłościowe, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości. Jednakże w skład masy upadłości mogą wejść tylko składniki będące własnością upadłego.

Proces wyłączenia z masy upadłości

• Na początkowym etapie: Syndyk obejmuje cały majątek, często bez pełnej wiedzy o jego własności.
• Spis inwentarza: Następuje później i powinien obejmować tylko przedmioty należące do upadłego w dniu upadłości.
• Wniosek o wyłączenie: Składa się do sędziego-komisarza, jeśli przedmiot nie jest własnością upadłego. Sędzia ma miesiąc na jego rozpatrzenie.
• Powództwo o wyłączenie: W przypadku odmowy, składane do sądu upadłościowego.

Wyłączenie z masy upadłości trudno zbywalnego lub niezbywalnego mienia

Celem postępowania upadłościowego jest maksymalne zaspokojenie wierzycieli poprzez likwidację majątku upadłego. Niektóre składniki majątkowe są jednak trudno zbywalne lub nie mają wartości.

Przykłady trudno zbywalnego mienia:

• Nieruchomości: Samochody, udziały w nieruchomościach.
• Sprzęt elektroniczny: Koszt likwidacji może przekroczyć jego wartość.

W takich przypadkach może dojść do wyłączenia mienia z masy upadłości, zgodnie z art. 315 Prawa upadłościowego. Wówczas, aby literalnie traktowany obowiązek syndyka dokonania likwidacji majątku nie stał się celem samym w sobie i nie pochłonął znacznej części funduszów masy, może dojść do wyłączenia mienia z masy upadłości. Podstawą prawną takiego postanowienia jest art. 315 Prawa upadłościowego. Zgodnie z jego treścią sędzia-komisarz postanowieniem może dokonać wyłączenia określonych składników majątku z masy upadłości.

Co podlega wyłączeniu z masy upadłości?

Przedmiotem wyłączenia na drugiej podstawie, tj. gdy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 315 Prawa upadłościowego mogą być: trudno zbywalne ruchomości, np. samochód, nieruchomość, czy nawet udział w prawie własności nieruchomości. Jedynym warunkiem jest to, aby zostało łącznie wykazane, że nie można ich zbyć z zachowaniem przepisów ustawy oraz że dalsze pozostawanie tych składników w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy upadłości kosztami. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.

Powyższe ograniczenia (warunki) nie obowiązują Rady Wierzycieli przy podejmowaniu uchwały o wyłączeniu mienia z masy upadłości. Rada, o ile jest powołana może każdorazowo podjąć uchwałę o wyłączeniu określonego składnika z masy upadłości. Należy jednak pamiętać, że będąc członkiem rady wierzycieli dany podmiot obowiązany jest działać w interesie ogółu wierzycieli, nie zaś wyłącznie w swoim własnym. 

Tym samym każdorazowo uchwała Rady Wierzyciel o wyłączeniu danej ruchomości, nieruchomości lub jej ułamka, aby nie wyrządziła szkody ogółowi wierzycieli powinna być podejmowana dopiero w warunkach, w których o wyłączeniu postanawia sędzia komisarz. 

1. Mienie stanowiące własność osoby trzeciej: Każdy taki przedmiot może być wyłączony, bez względu na jego wartość lub stan.
2. Trudno zbywalne mienie: Samochody, nieruchomości, udziały w nieruchomościach.

W przypadku upadłości konsumenckiej, wyłączenie składników majątku z masy upadłości opiera się na art. 315 Prawa upadłościowego. Celem upadłości konsumenckiej jest zarówno zaspokojenie wierzycieli, jak i oddłużenie konsumenta. Dlatego łatwiej jest wyłączyć problematyczne składniki masy w postępowaniach konsumenckich niż w postępowaniach przedsiębiorców.

W postępowaniach restrukturyzacyjnych nie ma instytucji wyłączenia z masy układowej czy sanacyjnej. Zarządca dysponuje przedmiotami, które nie są własnością dłużnika, i może je wydać na żądanie właściciela.

Wyłączenie z masy w postępowaniach restrukturyzacyjnych

W odróżnieniu od upadłości, gdy idzie o restrukturyzacje przedsiębiorstwa, trzeba pamiętać, że w postępowaniach restrukturyzacyjnych nie istnieje instytucja wyłączenia czy to z masy układowej, czy to masy sanacyjnej. Jak podkreśla się bowiem w literaturze brak przepisów prawa restrukturyzacyjnego o wyłączeniu z masy sanacyjnej oddaje zarządcy pełnię praw w zakresie dysponowania przedmiotami niebędącymi własnością dłużnika.

Podsumowanie

Upadłość firmy to skomplikowany proces z różnymi instrumentami prawnymi. Jednym z nich jest prawo do wyłączenia z masy upadłości. Ważne jest, aby być świadomym przysługujących narzędzi prawnych, ponieważ może się okazać, że po zlikwidowaniu masy upadłości osoba trzecia nie odzyska swojej własności.

Reasumując, upadłość firmy to proces skomplikowany i łączący się z szeregiem różnych instrumentów i środków prawnych przysługujących nie tylko upadłemu i wierzycielom, ale także osobom trzecim. Jednym z nich jest prawo domagania się wyłączenia z masy upadłości. Niezwykle ważne jest, aby mieć świadomość przysługujących narzędzi prawnych. Może się bowiem okazać, że po zlikwidowaniu masy upadłości, osoba trzecia nie odzyska już swojej własności. Jeżeli są Państwo zainteresowani pomocą prawną ze strony kancelarii restrukturyzacyjnej, zapraszamy do kontaktu – Sawa Siwka SAS Restrukturyzacje.