Uproszczone Postępowanie Restrukturyzacyjne: Co warto o nim wiedzieć?

Jakie były podstawy prawne uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego?

Podstawy prawne dla UPR znajdują się w przepisach art. 15 – 25 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. „o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19”. UPR odwoływało się także do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego, w szczególności art. 210 – 226.

Ustawa określiła specyficzne warunki i procedury, które różniły się od tradycyjnych postępowań restrukturyzacyjnych. Dzięki temu przedsiębiorcy mogli skorzystać z szybszej i mniej skomplikowanej ścieżki prawnej, która została stworzona z myślą o dynamicznie zmieniających się warunkach gospodarczych w czasie pandemii. Wprowadzenie tej ustawy miało na celu zapewnienie wsparcia dla przedsiębiorców, którzy nagle znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej z powodu COVID-19.

UPR w praktyce – co warto wiedzieć?

Przedsiębiorca przekazywał nadzorcy układu sporządzone przez siebie dokumenty: spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz propozycje układowe. Ponadto przedsiębiorca dokonywał wyboru tzw. „dnia układowego”. Według rozrachunków na ten dzień ustala się kto i w jakiej wysokości jest wierzycielem przedsiębiorcy. Co za tym idzie, określa się w ten sposób siłę głosów poszczególnych wierzycieli.

Przedsiębiorca lub nadzorca wysyłał do Monitora Sądowego i Gospodarczego obwieszczenie o otwarciu postępowania, wskazując w nim m.in. dzień układowy i osobę lub spółkę wybraną na nadzorcę układu. Od dnia obwieszczenia przedsiębiorca był „chroniony”. Z tą bowiem datą:

• ulegały zawieszeniu z mocy prawa postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętych z mocy prawa układem oraz dotyczące wierzytelności zabezpieczonych na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską;
• niedopuszczalne było wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem oraz wierzytelności zabezpieczonych na mieniu dłużnika jak powyżej;
• kontrahenci dłużnika nie mogli wypowiadać kluczowych dla dłużnika umów.

Z dniem obwieszczenia przedsiębiorca był ograniczony w samodzielnym podejmowaniu decyzji przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem, co oznacza, że wymagana była zgoda nadzorcy na czynności takie jak:

• zawarcie umowy kredytu lub pożyczki;
• obciążenie składników majątku (masy układowej) hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności nieobjętej układem;
• przeniesienie własności rzeczy lub prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem,
• obciążenie składników majątku (masy układowej) innymi prawami.

Z dniem obwieszczenia przedsiębiorcy nie wolno było regulować żadnych zobowiązań „objętych układem”, tj. takich, które weszły ze swojej istoty do układu, a ponadto istniały w dniu układowym, przypadając za czas sprzed tego dnia. Przykładowo niedopuszczalna byłaby zapłata ostatniej raty leasingowej (wykupowej), jeżeli wymagalna była przed dniem układowym i choćby miało to pozbawić dłużnika możliwości wykupu przedmiotu leasingu za przysłowiową złotówkę. Rozwiązanie to, choć ma na celu równe traktowanie wszystkich wierzytelności, powodowało czasem daleko idące utrudnienia w działalności operacyjnej, które warto przeanalizować i uporządkować przed dokonaniem obwieszczenia.

Nadzorca układu w terminie 3 dni od obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zawiadamiał o tym fakcie właściwy sąd restrukturyzacyjny.

Jakie korzyści płynęły z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego?

UPR oferowało wiele korzyści, które sprawiły, że stało sę atrakcyjnym narzędziem dla przedsiębiorców. Przede wszystkim, postępowanie  umożliwiało szybsze zawarcie układu z wierzycielami, co jest kluczowe w sytuacjach kryzysowych. 

Kolejną istotną korzyścią była ochrona przed egzekucjami komorniczymi. Od momentu dokonania obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, przedsiębiorca jest chroniony przed działaniami egzekucyjnymi ze strony wierzycieli. To dawało firmie czas na przeprowadzenie negocjacji i znalezienie rozwiązania korzystnego dla obu stron.

UPR pozwalało również przedsiębiorcom na zachowanie kontroli nad swoim przedsiębiorstwem. W przeciwieństwie do tradycyjnych postępowań restrukturyzacyjnych, gdzie często nadzorcę sądowego wyznacza sąd, w UPR przedsiębiorca sam wybiera doradcę restrukturyzacyjnego.

Kiedy nadzorca stwierdza przyjęcie układu?

Nadzorca stwierdzał przyjęcie układu, jeśli została uzyskana większość głosów obliczana na niejednolitych zasadach wynikających z art. 217 prawa restrukturyzacyjnego. I tak:

• układ jest przyjęty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem;
• jeśli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli obejmujących poszczególne kategorie interesów, układ jest przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość uprawnionych do głosowania nad układem wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących uprawnionym do głosowania nad układem wierzycielom z tej grupy;
• ponadto układ był przyjęty mimo nieuzyskania wymaganej większości w niektórych z grup wierzycieli, jeżeli wierzyciele mający łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przypadających wierzycielom uprawnionym do głosowania nad układem głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego.

Do sądu restrukturyzacyjnego dłużnik składał wniosek o zatwierdzenie układu, do którego załączał m.in. dokumentację z przebiegu postępowania oraz opinię i sprawozdanie nadzorcy. Sąd rozpoznaje taki wniosek w terminie 2 tygodni.

Jak przebiegało uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne?

Proces UPR składał się z kilku kluczowych etapów:

1. Wybór doradcy restrukturyzacyjnego: Przedsiębiorca rozpoczyna postępowanie od wyboru doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu. Jest to osoba lub firma specjalizująca się w restrukturyzacjach, która pomoże w przeprowadzeniu całego procesu zgodnie z przepisami prawa.
2. Przygotowanie dokumentacji: Kolejnym krokiem jest przygotowanie niezbędnej dokumentacji, która obejmuje spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz propozycje układowe. Dokumenty te są kluczowe dla ustalenia, kto i w jakiej wysokości jest wierzycielem przedsiębiorcy, oraz jakie są warunki proponowanego układu.
3. Obwieszczenie o otwarciu postępowania: Przedsiębiorca dokonuje obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, wskazując m.in. dzień układowy oraz osobę lub firmę wybraną na nadzorcę. Od tego momentu przedsiębiorca jest chroniony przed egzekucjami, a wszelkie postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętych układem są zawieszone.
4. Ograniczenia dla przedsiębiorcy: Od dnia obwieszczenia przedsiębiorca nie może samodzielnie podejmować decyzji przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem. Wymagana jest zgoda nadzorcy na czynności takie jak zawarcie umowy kredytu, obciążenie składników majątku hipoteką czy przeniesienie własności rzeczy na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem.
5. Zbieranie głosów wierzycieli: Przedsiębiorca rozpoczyna proces zbierania głosów wierzycieli na piśmie, przesyłając im karty do głosowania. Nadzorca może również wyznaczyć termin zgromadzenia wierzycieli, podczas którego głosowanie może odbywać się przy użyciu elektronicznych środków komunikacji.
6. Zatwierdzenie układu: Jeśli układ zostanie przyjęty przez większość wierzycieli, przedsiębiorca składa wniosek do sądu o jego zatwierdzenie. Sąd rozpoznaje wniosek w terminie 2 tygodni. Warto pamiętać, że postępowanie o zatwierdzenie układu umarza się z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia wniosek nie wpłynie do sądu.

Jakie zmiany w prawie restrukturyzacyjnym spowodował sukces UPR?

W związku z ogromnym sukcesem postępowania UPR zdecydowano się wprowadzić je na stałe do porządku prawnego, nowelizując ustawę. Aktualnie analogiczne do UPR postępowanie to postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU). Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli korzystać z tego narzędzia nie tylko w odpowiedzi na kryzysowe sytuacje, ale także w bardziej stabilnych okresach, gdy ich firmy znajdą się w trudnej sytuacji finansowej.