Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego – restrukturyzacja w rolnictwie.

Sytuacja finansowa gospodarstw rolnych na 2020 rok

Według szacunków GUS z grudnia 2020 roku:

• 26% gospodarstw rolnych oceniło negatywnie zmiany w sytuacji ogólnej w ostatnim półroczu.
• 35% oceniło negatywnie zmiany w opłacalności produkcji.

Mimo to większość gospodarstw uznawała popyt na swoje produkty za wystarczający. Pandemia COVID-19 nie miała bezpośredniego wpływu na pogorszenie sytuacji w rolnictwie​.

Przyczyny trudności finansowych w rolnictwie

Rolnicy mogą mieć trudności z utrzymaniem płynności finansowej z różnych powodów, w tym:

• Powracające ogniska ASF i związane z nimi ograniczenia.
• Brak wystarczających środków budżetowych na dopłaty do ubezpieczeń rolnych.
• Trudności z dotrzymaniem warunków uzyskanych dotacji z przyczyn niezależnych od rolnika.
• Zaciąganie pożyczek na pokrycie strat lub konsolidację istniejącego zadłużenia, co prowadzi do wzrostu zadłużenia​.

Rodzaje restrukturyzacji w rolnictwie

Restrukturyzacja to pojęcie, które nie ma jednego znaczenia, gdy idzie o restrukturyzację gospodarstw rolnych. Najczęściej kojarzona jest z produktem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) tj. dotacją na przebudowę lub remont budynków, zakup maszyn, gruntów rolnych lub założenie plantacji/hodowli. W tym ujęciu chodzi o restrukturyzację samego gospodarstwa rolnego (przebudowę, modernizację lub przeprofilowanie), a nie o restrukturyzację długów. Dotacja to w zasadzie możliwość uzyskania dopłaty do wydatków inwestycyjnych, lecz nie ma nic wspólnego ze zmniejszeniem istniejącego zadłużenia gospodarstwa rolnego.

Restrukturyzacja gospodarstw rolnych najczęściej kojarzona jest z dotacjami od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Dotacje te mogą obejmować:

• Przebudowę lub remont budynków.
• Zakup maszyn, gruntów rolnych.
• Założenie plantacji lub hodowli.

W tym kontekście restrukturyzacja odnosi się do modernizacji gospodarstwa, a nie do restrukturyzacji długów​.

Restrukturyzacja zadłużenia zgodnie z ustawą z 9 września 2018 roku

Sprowadza się zatem, w zasadzie do konsolidacji zadłużenia, czyli zaciągnięcia przez rolnika kredytu lub pożyczki na spłatę już istniejącego zadłużenia wobec jednego lub kilku wierzycieli. Proces taki prowadzi w najlepszym wypadku to sytuacji, w której długi rolne „skonsolidują się” a ich wierzycielem stanie się w całości jeden podmiot, tj. ARiMR. Ustawa jednak nie obejmuje żadnych instrumentów realnie obniżających istniejące zadłużenie. 

Nadto procedura uzyskiwania pożyczek i dopłat jest na tyle skomplikowana, że wymaga od rolnika sporządzenia planu restrukturyzacyjnego i dopełnienia wielu innych formalności. Każdorazowo decyzja o udzieleniu wsparcia zależy od wydania stosownej decyzji po ocenie planu restrukturyzacyjnego, a zatem instrumenty objęte ustawą nie są powszechnie dostępne.

Ustawa ta umożliwia uzyskanie wsparcia finansowego przez rolników w formie:

• Dopłat do oprocentowania kredytów bankowych.
• Pożyczek na spłatę zadłużenia.
• Gwarancji spłaty kredytu restrukturyzacyjnego przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR).
• Przejęcia zadłużenia w zamian za przejęcie nieruchomości rolnej przez KOWR.

Proces ten prowadzi do konsolidacji zadłużenia, jednak nie obniża realnie istniejącego zadłużenia. Procedura uzyskiwania wsparcia jest skomplikowana i wymaga sporządzenia planu restrukturyzacyjnego​.

Restrukturyzacja zobowiązań zgodnie z ustawą z 15 maja 2016 roku

Na skutek pandemii i jej negatywnych skutków dla całej gospodarki z uwzględnieniem niebywałego obłożenia i przeciążenia sądów, od 30 czerwca 2020 roku wprowadzona została ustawa umożliwiająca przeprowadzenie tzw. uproszczonej restrukturyzacji. Można powiedzieć, że jest to instrument pozwalający nareszcie realnie uporać się z długami i to w maksymalnie uproszczonej formule. Proces może trwać maksymalnie 4 miesiące. 

Prowadzony jest przez doradcę restrukturyzacyjnego (pełniącego dalej funkcję „nadzorcy układu), którego dłużnik wybiera sam spośród osób posiadających licencję wydaną przez Ministra Sprawiedliwości.

Restrukturyzacja zobowiązań obejmuje:

• Redukcję zobowiązań.
• Rozłożenie ich na raty.
• Zawieszenie spłat (karencja).

Od czerwca 2020 roku istnieje możliwość przeprowadzenia uproszczonej restrukturyzacji, która jest szybsza i mniej skomplikowana. Proces ten trwa maksymalnie 4 miesiące i jest prowadzony przez doradcę restrukturyzacyjnego​.

Restrukturyzacja zobowiązań to najczęściej ich częściowa redukcja, rozłożenie na raty, zawieszenie w spłatach (karencja). Procesem restrukturyzacji obejmuje się całość zobowiązań danego podmiotu lub osoby bez względu na to, czy są to długi z tytułu niespłaconych pożyczek, kredytów, dotacji, składek na ubezpieczenia społeczne czy też należności dla kontrahentów.

Uproszczona restrukturyzacja

Od 30 czerwca 2020 roku uproszczona restrukturyzacja stała się dostępna dzięki specustawie tzw. „Tarczy 4.0”. Proces ten:

• Jest prowadzony przez doradcę restrukturyzacyjnego.
• Trwa maksymalnie 4 miesiące.
• Zawiesza postępowania egzekucyjne i uniemożliwia wszczynanie nowych.

Dzięki temu rolnik może zawrzeć układ z wierzycielami, który jest korzystniejszy niż upadłość​

​Czy rolnik może skorzystać z uproszczonej restrukturyzacji?

Tak, rolnik prowadzący gospodarstwo rolne może skorzystać z uproszczonej restrukturyzacji tak samo, jak każdy inny przedsiębiorca. Oznacza to, że rolnik może poddać swoje zobowiązania restrukturyzacji, co zostało przesądzone już w 2016 roku​.

Rolnik, który prowadzi gospodarstwo rolne w sposób ciągły, zorganizowany z nastawieniem na osiąganie zysku, (choćby nie był wpisany do KRS lub Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej) może tak samo, jak każdy inny przedsiębiorca poddać swoje zobowiązania restrukturyzacji. Ta kwestia, tj. przyznanie tzw. „zdolności restrukturyzacyjnej” rolnikowi jest przesądzona już od roku 2016, kiedy wraz z wejściem w życie prawa restrukturyzacyjnego budziła jeszcze wątpliwości.

Jeśli chcecie Państwo wiedzieć o restrukturyzacji w rolnictwie więcej, zachęcamy do kontaktu.