Restrukturyzacja jednoosobowej działalności gospodarczej

Na czym polega restrukturyzacja firmy jednoosobowej.

Restrukturyzacja jednoosobowej firmy, tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej polega na wdrożeniu takiego postępowania, które pozwoli jej na uniknięcie bankructwa, czyli niewypłacalności. Jest to ogólny cel każdego postępowania restrukturyzacyjnego. Warto zauważyć, że odmiennie, celem prawa upadłościowego jest jak najwyższe zaspokojenie wierzycieli, a utrzymanie przedsiębiorstwa dłużnika tylko wówczas, gdy pozwolą na to racjonalne względy. Z perspektywy ustawodawcy, a przede wszystkim z korzyścią dla gospodarki coraz częściej wskazuje się, że możliwość pozostania przedsiębiorcy na rynku i uniknięcie jego bankructwa jest sytuacją znacznie bardziej pożądaną, niż zakończenie jego bytu, kiedy tylko utraci płynność finansową.

Restrukturyzacje jednoosobowej działalności gospodarczej a rodzaje postępowań.

Przebieg postępowania restrukturyzacyjnego zależy od jego rodzaju (układowe, przyspieszone układowe, sanacyjne, postępowanie o zatwierdzenie układu). Wybór odpowiedniego rodzaju zależy z kolei od czynników takich, jak poziom zobowiązań spornych, źródło problemów finansowych, a także zdolność do generowania określonych przepływów pieniężnych i pokrywania kosztów postępowania, które w formule sądowej są wysokie i mogą osiągać koszt kilkuset tysięcy złotych. Najszybszą, najtańszą i obecnie najczęściej wybieraną formą restrukturyzacji przez jednoosobowe przedsiębiorstwa jest tzw. postępowanie o zatwierdzenie układu. Między innymi z tego powodu, że faktycznie pozwala na szybką i realną redukcję zadłużenia, nie pozbawia dłużnika prawa do zarządu jego całym majątkiem, a na zawarcie ugody (układu z wierzycielami) przewiduje 4 miesiące.

Przebieg restrukturyzacji firmy jednoosobowej.

Postępowanie to „otwiera się” w ten sposób, że wybrany przez przedsiębiorcę doradca restrukturyzacyjny, w oparciu o zawartą między stronami umowę dokonuje oceny stanu przedsiębiorstwa, poziomu jej długów i wartości zobowiązań spornych, aby dokonać tzw. „obwieszczenia o dniu układowym”, które zastępuje analogiczne postanowienie sądu. Może się zdarzyć, że doradca pełniąc w takim wypadku funkcję nadzorcy układu odmówi takiego postępowania, jednakże tylko wówczas, gdy:

1. poziom długów spornych osiągnie 15 % lub więcej,
2. jeżeli przedsiębiorca w ciągu ostatnich 10 lat już z takiego postępowania skorzystał,
3. nie jest w stanie określić – choćby w minimalnym zakresie – jakichś założeń dla przyszłości swojej działalności, które trzeba ująć w dokumencie zwanym planem restrukturyzacyjnym.

Jeżeli te trzy warunki są spełnione, nadzorca rejestruje postępowanie na elektronicznej platformie Ministerstwa Sprawiedliwości (tj. Krajowy Rejestr Zadłużonych) dokument urzędowy, który stanowi podstawę do uznania, że rozpoczęło się postępowanie. Od dnia dokonania obwieszczenia przedsiębiorca przez cztery kolejne miesiące jest chroniony przed egzekucją oraz przed wypowiadaniem mu najważniejszych, kluczowych dla przedsiębiorstwa umów. Ten czas jest przeznaczony na zawarcie porozumienia z wierzycielami. Zawieszenie egzekucji służy temu, aby majątek przedsiębiorcy został integralny, albowiem może posłużyć wygenerowaniu zysku, który zostanie podzielony na wierzycieli według zasad przyjętych w ewentualnie zawartym układzie. Dodatkowo czas ten pozwala na skupienie się na procesie restrukturyzacji i prowadzeniu biznesu zamiast konfrontowania się z wierzycielami. Pewnego ograniczenia tym samym doznają poszczególni wierzyciele, którzy prowadzą egzekucje, niemniej dzieje się to wyłącznie po to, aby finalnie doszło do zawarcia porozumienia z ogółem wierzycieli, na zasadach wspólnie ustalonych.

Większość czynności w takim postępowaniu dokonuje się elektronicznie, na platformie Ministerstwa Sprawiedliwości zwanej Krajowym Rejestrem Zadłużonych. To tam nadzorca układu umieszcza spis wierzytelności, to tam przeprowadza się głosowanie przez wierzycieli. Jeżeli okaże się, że układ zostanie zawarty, to kolejnym etapem jest zatwierdzenie układu przez sąd. Sąd bowiem weryfikuje, czy nadzorca przeprowadził postępowanie poprawnie, czy prawidłowo obliczył siłę głosu poszczególnych wierzycieli oraz czy propozycje układowe są zgodne z prawem. Uogólniając można stwierdzić, że jeśli nadzorca układu procedował poprawnie, to zatwierdzenie układu przez sąd jest w zasadzie formalnością. Sąd wydaje postanowienie o zatwierdzeniu układu, ewentualnie postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu, przy czym oba są zaskarżalne.

Jakie są korzyści przeprowadzenia restrukturyzacji jednoosobowej działalności gospodarczej?

Prowadzenie działalności gospodarczej, w tym jednoosobowego przedsiębiorstwa jest ze swojej istoty obciążone mniejszym lub większym poziomem ryzyka, w tym związanego z utratą płynności i bankructwem. Otoczenie gospodarcze, pandemia, obecne działania wojenne za naszą granicą, bardzo szybko zmieniające się przepisy i stopy procentowe kredytów mogą doprowadzić do niezawinionej utraty płynności, tj. sytuacji, w której przedsiębiorca w krótkim czasie staje się niezdolny do terminowego spłacania wszystkich zobowiązań. Kilka lat temu, kiedy nie obowiązywała ustawa prawo restrukturyzacyjne taka upadłość firmy była bardziej prawdopodobna w krótszej lub dłuższej perspektywie czasu. Chociażby z tego powodu, że trudno z bieżącego przychodu, który ledwie pokrywa rosnące koszty stałe dodatkowo spłacać narastające odsetki lub inne koszty dodatkowe, takie jak wezwań do zapłaty, koszty sądowe czy egzekucyjne. Doświadczenia ostatniego okresu, tj. kiedy szybka i uproszczona restrukturyzacja firmy zaczęła być praktykowana na szerszą skalę pokazują, że wierzyciele chcą rozmawiać.

Wierzyciele często godzą się na istotną redukcję, a czasem rezygnują z odsetek, czy kosztów po to, aby realnie móc odzyskać swoje należności główne w jak największej części. Można więc powiedzieć, że odpowiednio wdrożone postępowanie restrukturyzacyjne jest w stanie wielu jednoosobowym przedsiębiorstwom pomóc w ten sposób, że wychodzą oni „na prostą” już z tego powodu, że ich wierzyciele zgodzili się nie windykować dodatkowych kosztów, które w wielu wypadkach stają się największym problemem przedsiębiorcy.

Wielu naszych klientów twierdzi, że samo umorzenie przez wierzycieli odsetek oraz dodatkowych kosztów jest takim wsparciem, przy uzyskaniu którego będą w stanie spłacić należność główną. Oczywiście zdarzają się postępowania, w których podlega umorzeniu oraz rozłożeniu na raty także tzw. kapitał, czyli kredyt, podatek albo zobowiązania wobec kontrahentów. Wśród korzyści związanych w otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego wymienia się, a często również podkreśla czteromiesięczny okres ochronny, podczas którego nie można prowadzić działań egzekucyjnych przeciwko podmiotowi w restrukturyzacji. Należy jednak pamiętać, że postrzeganie ochrony dłużnika jako korzyść postępowania może być złudne. Jeśli bowiem przedsiębiorca nie skupi się z tym krótkim okresie na skonstruowaniu racjonalnych i uzasadnionych propozycji układowych, a także na pozyskaniu głosów za układem, to postępowanie umarza się z mocy prawa, a przedsiębiorca znajduje się dokładnie w punkcie wyjścia i w takiej samej sytuacji, jak cztery miesiące wcześniej. Porównując jednak korzyści i te nieliczne jednak w naszej ocenie dolegliwości, związane z otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego należy stwierdzić, że jest ono dobrodziejstwem, z którego jeszcze siedem lat temu żaden przedsiębiorca skorzystać nie mógł.

Co niezwykle istotne – w przypadku jednoosobowego przedsiębiorcy formalnie nie rozdziela się majątku „firmowego” i tego „prywatnego”. Oznacza to dokładnie tyle, że restrukturyzacji mogą podlegać nie tylko np. zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, ale także na przykład nieregulowane, lub stanowiące zbyt duże obciążenie kredyty zaciągnięte w ramach aktywności „pozafirmowej”. Przykładem mogą być tutaj kredyty hipoteczne zaciągnięte np. na zakup domu czy mieszkania.

Podsumowanie

Warto korzystać z restrukturyzacji, ilekroć firma zaczyna tracić płynność. Warto się konsultować, nawet u kilku doradców restrukturyzacyjnych. Proporcjonalnie do tempa, w jakim zmienia się otoczenie biznesowe, uwarunkowania prawne i gospodarcze wzrasta rola i potrzeba stosowania skutecznych procesów restrukturyzacji. Trzeba jednak pamiętać, że najpopularniejsze obecnie postępowanie, tzw. postępowanie o zatwierdzenie układu przedsiębiorca może przeprowadzić tylko jeden raz na dziesięć lat. Dlatego warto zadbać, aby zostało ono przeprowadzenie skutecznie i zakończyło się zawarciem wiążącego układu, który ma moc taką, jak orzeczenie sądu zmieniające wysokość i strukturę zobowiązań objętych układem. Dopóki przedsiębiorca realizuje układ, dopóty nie ma powrotu do starych długów.