Postępowanie zabezpieczające w restrukturyzacji – zasady i reguły

Jakie są reguły i zasady prowadzenia postępowania zabezpieczającego w restrukturyzacji – artykuł mec. Małgorzaty Sawy.
Postępowanie zabezpieczające w restrukturyzacji – zasady i reguły

Postępowanie zabezpieczające w restrukturyzacji – zasady i reguły

Dla osiągnięcia celów postępowania restrukturyzacyjnego przepisy przewidują możliwość zastosowania środków zabezpieczających na majątku dłużnika. Postępowanie zabezpieczające umożliwić ma przeprowadzenie wszystkich niezbędnych, zaplanowanych w postępowaniu restrukturyzacyjnym działań, które doprowadzą do zawarcia układu, uniknięcia upadłości dłużnika, ale przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Z tego powodu, że pomiędzy złożeniem wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego a jego rozpoznaniem może minąć kilka lub nawet kilkanaście tygodni. Postępowanie zabezpieczające ma zapewnić, by w tym czasie stan majątku dłużnika nie uległ pogorszeniu.

Postępowanie zabezpieczające – cechy

Postępowanie zabezpieczające, jak sama nazwa mówi, służy zabezpieczeniu przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego. Ma więc wobec niego charakter pomocniczy. A ponieważ celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami lub przeprowadzenia działań sanacyjnych, zadaniem postępowania zabezpieczającego (dalej również PZ) jest ochrona majątku dłużnika przed działaniami, które stanęłyby na drodze realizacji tego celu. PZ dąży do zapewnienia jak najwyższego poziomu efektywności działań podejmowanych następnie w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Ochrona udzielana w postępowaniu zabezpieczającym ma zatem charakter tymczasowy. Jej zadaniem jest eliminacja i zapobieganie negatywnym skutkom upływu czasu, jaki mija od momentu złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego do jego rozpoznania przez sąd.

Najważniejszą cechą postępowania zabezpieczającego jest jego ochronna rola. Chroni majątek dłużnika przed niekorzystnym rozporządzeniem nim albo przed jego ukryciem, a zatem chroni równocześnie zabezpieczone na tym majątku interesy wierzycieli. Jest jednocześnie postępowaniem samodzielnym, bo prowadzonym na ustalonych dla niego w ustawie zasadach.  Nie jest jednak postępowaniem samoistnym i byłoby niecelowe w braku głównego postępowania (restrukturyzacyjnego), które zabezpiecza. PZ charakteryzuje się też priorytetowością. Wniosek o zabezpieczenie powinien zostać rozpoznany przez sąd niezwłocznie po jego złożeniu, maksymalnie w terminie tygodnia.

Rodzaje zabezpieczeń w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. W przypadku tego postępowania mamy do czynienia z problemami płynnościowymi przedsiębiorcy, którego istniejące, jak i narastając zadłużenie nie pozwala mu na bieżące regulowanie swoich zobowiązań. Wierzyciele godząc się na zawarcie układu, czy też na przeprowadzenie działań sanacyjnych mogą mieć uzasadnione obawy, czy w okresie oczekiwania na otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego sam przedsiębiorca (świadomie lub nieświadomie) nie doprowadzi do uszczerbku w majątku restrukturyzowanego podmiotu, co może przynieść rezultat w postaci pokrzywdzenia  wierzycieli. By do tego nie dopuścić prawo restrukturyzacyjne oferuje cztery rodzaje zabezpieczeń:

  • ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego;
  • ustanowienie tymczasowego zarządcy;
  • zawieszenie postępowań egzekucyjnych;
  • uchylenie zajęcia rachunku bankowego.

Zabezpieczenia można udzielić tylko w oczekiwaniu na otwarcie postępowania układowego i sanacyjnego. W pozostałych rodzajach postępowania restrukturyzacyjnego: o zatwierdzenie układu oraz o otwarcie przyspieszonego postępowaniu układowego nie dokonuje się zabezpieczenia majątku dłużnika. Ustawodawca celowo nie przewidział w ich przypadku takiej potrzeby z uwagi na zakładany szybki przebieg tych postępowań. Na czym polegają poszczególne rodzaje zabezpieczeń?

Zabezpieczenie w postępowaniu układowym

W postępowaniu o otwarcie postępowania układowego sąd może ustanowić trzy rodzaje zabezpieczeń majątku dłużnika: ustanowić tymczasowego nadzorcę sądowego, zawiesić postępowanie egzekucyjne prowadzone w celu dochodzenia należności objętych z mocy prawa układem oraz uchylić zajęcie rachunku bankowego. Dwóch ostatnich zabezpieczeń może dokonać również na wniosek dłużnika lub tymczasowego nadzorcy sądowego. Przy uchyleniu zajęcia rachunku bankowego ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego przez sąd jest obligatoryjne, jeśli już wcześniej nie został on ustanowiony. Pomimo uchylenia zajęcia na rachunku dłużnik, chcąc dysponować zgromadzonymi na uwolnionym koncie środkami, musi uzyskać zgodę tymczasowego nadzorcy. Co do zabezpieczenia w postaci powołania tymczasowego nadzorcy, to z chwilą jego ustanowienia niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością przedsiębiorca traci swobodę w rozporządzaniu swoim majątkiem w części wykraczającej poza zwykły zarząd. To ograniczenie, jakkolwiek już nie w ramach postępowania zabezpieczającego trwa po otwarciu postępowania układowego oraz sanacyjnego.  Nadzorcą i zarządcą sądowym może być tylko licencjonowany doradca restrukturyzacyjny.

Zabezpieczenia upadają z dniem:

– otwarcia postępowania układowego,

– uprawomocnienia się zarządzenia o zwrocie wniosku restrukturyzacyjnego albo

– uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu wniosku lub o oddaleniu wniosku albo o umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku.

Zabezpieczenie w postępowaniu sanacyjnym

W postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego sąd może zabezpieczyć majątek dłużnika na dwa sposoby:

– przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego lub

– przez ustanowienie tymczasowego zarządcy.

Różnica pomiędzy tymi rodzajami zabezpieczeń jest doniosła. W przypadku ustanowienia zabezpieczenia w postaci tymczasowego nadzorcy sądowego, po jego powołaniu dłużnik może dysponować swoim majątkiem, a o zgodę nadzorcy musi wystąpić tylko w zakresie czynności przekraczających zwykły zarząd. Zgoda może zostać udzielona również po dokonaniu czynności w terminie trzydziestu dni od dnia jej dokonania.

Natomiast o wyższej, surowszej randze zabezpieczenia w postaci ustanowienia tymczasowego zarządcy świadczy już sam fakt, że prawo restrukturyzacyjne nakazuje sądowi powołanie na to stanowisko licencjonowanego doradcę restrukturyzacyjnego z uwzględnieniem liczby spraw, w których pełnił on funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy lub syndyka, jego doświadczenia i dodatkowych kwalifikacji. Niezwłocznie po ustanowieniu zarządca obejmuje zarząd masą sanacyjną i  zarządza nią.

Zasadnicza różnica pomiędzy tymi dwoma zabezpieczeniami polega więc na tym, że tymczasowy nadzorca sądowy sprawuje kontrolę nad działania po­dej­mo­wa­ny­mi przez dłuż­ni­ka, a zarządca tymczasowy, w sprawach dotyczących masy sanacyjnej, sam dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek dłużnika.

Zabezpieczenia upadają z dniem:

– otwarcia postępowania sanacyjnego,

– uprawomocnienia się zarządzenia o zwrocie wniosku restrukturyzacyjnego albo

– uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu wniosku lub o oddaleniu wniosku albo o umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku.

Postępowanie zabezpieczające w restrukturyzacji

Postępowanie zabezpieczające jest bardzo ważnym elementem restrukturyzacji niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością dłużnika. Roztacza parasol ochronny nad poddawanym restrukturyzacji majątkiem służąc zabezpieczeniu majątkowej sytuacji dłużnika przed pogorszeniem, jak i interesowi  słusznych praw wierzycieli w okresie  pomiędzy dniem ustanowienia zabezpieczenia a datą  otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, tj. w okresie  rozpoznawania wniosku przez sąd. Należy mieć  na uwadze, że może dojść do kolizji wniosków o restrukturyzację i o ogłoszenie upadłości. Wówczas sąd upadłościowy wstrzymuje rozpoznanie wniosku, który do niego wpłynął do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Wstrzymanie to nie wyłącza jednak możliwości zabezpieczenia majątku.

Zabezpieczenie może stanowić  bardzo istotny element całego procesu restrukturyzacyjnego zadłużonego przedsiębiorstwa. Odgrywa w nim znaczącą rolę doradcy restrukturyzacyjnego, któremu powierza się w ramach zabezpieczenia pieczę. Niezwłoczne rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia przez sąd będzie możliwe tylko pod warunkiem, że wniosek zostanie przygotowany prawidłowo i bez błędów formalnych. Poza tym, wybór rodzaju zabezpieczenia powinien każdorazowo zostać dopasowany indywidualnie do sytuacji, w jakiej znalazła się zadłużona firma. W tej zaś kwestii sugestie powinny pochodzić od doradcy restrukturyzacyjnego, któremu powierzono sporządzenie wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego.

Ostatnie wpisy