Czym jest plan restrukturyzacyjny? Co powinien zawierać i jak go sporządzić?

Plan restrukturyzacyjny – definicja.

Plan restrukturyzacyjny nie ma swojej definicji w ustawie. To co powinno się w nim znaleźć wskazuje natomiast art. 10 Prawa restrukturyzacyjnego i te elementy opiszemy poniżej. W związku z tym, że propozycje układowe nie muszą zawierać uzasadnienia, można powiedzieć, że plan restrukturyzacyjny jest w jakiejś części ich uzasadnieniem. Jego podstawowym zadaniem jest umożliwienie analizy oraz oceny propozycji restrukturyzacji dłużnika, w oparciu o dane o jego przedsiębiorstwie oraz dane o jego otoczeniu rynkowym z uwzględnieniem powodów jego trudnej sytuacji, założonych środków restrukturyzacyjnych w ramach danego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. Można powiedzieć, że jednym z celów planu restrukturyzacyjnego jest przekonanie wierzycieli do przyjęcia proponowanych propozycji układowych i zawarcia układu.

Czym się różni plan restrukturyzacyjny od wstępnego planu restrukturyzacyjnego?

Wstępny plan restrukturyzacyjny jest obowiązkowym załącznikiem wniosku o otwarcie przyśpieszonego postępowania układowego, postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego. Nie ma obowiązku jego sporządzenia w postępowaniu o zatwierdzenie układu oraz uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Można powiedzieć, że wstępny plan restrukturyzacyjny to dokument sporządzany przez wnioskodawcę, który ma wstępnie zdefiniować finansowe problemy dłużnika, opisać jego sytuację majątkową, wskazać na stawiane przez dłużnika cele restrukturyzacji i sposoby ich osiągnięcia. Jego rolą jest jednocześnie przekonanie Sądu o zasadności wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Zazwyczaj dokument ten jest bazą do sporządzenia przez nadzorcę właściwego planu restrukturyzacyjnego. Natomiast może, ale nie musi być bazą planu restrukturyzacyjnego sporządzanego przez zarządcę w postępowaniu sanacyjnym.

Elementy wstępnego planu restrukturyzacyjnego.

Poniżej omawiamy elementy wstępnego planu restrukturyzacyjnego, które zawarte są w art. 9 Prawa restrukturyzacyjnego.

Wstępny plan restrukturyzacyjny zawiera co najmniej:

1. Analiza przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika

Jest to miejsce na wskazanie powodów niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością dłużnika. Powody mogą mieć charakter zewnętrzny i wewnętrzny.

2. Wstępny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów

W tym miejscu wnioskodawca powinien wskazać na działania, które chce lub jest zmuszony podjąć, aby poprawić swoją sytuację ekonomiczną. Warto pamiętać, że działania te powinny skupiać się właśnie na tych aspektach działalności gospodarczej, które funkcjonowały wadliwie i były powodem finansowych kłopotów.

3. Wstępny harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych

Jednym z elementów wstępnego planu restrukturyzacyjnego jest wstępny harmonogram uruchomienia działań naprawczych. Działania te będę zależeć między innymi od wybranego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. Harmonogram może przewidywać, że środki restrukturyzacyjne będę wdrażane zaraz po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, lub będą mieć miejsce dopiero po zatwierdzeniu układu – na etapie jego wykonywania.

W jakim celu tworzy się plan restrukturyzacyjny?

Plan restrukturyzacyjny jest dokumentem identyfikującym powody trudnej sytuacji finansowej dłużnika oraz sposób ich eliminacji. Można więc ogólnie przyjąć, że celem planu restrukturyzacyjnego jest prezentacja mających miejsce w przeszłości czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które spowodowały konieczność uruchomienia restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika, przy jednoczesnym wskazaniu działań wewnętrznych oraz zewnętrznych w przyszłości, które pozwolą przedsiębiorcy uniknąć upadłości, zachować przedsiębiorstwo i wykonać układ. Plan restrukturyzacyjny sporządza się w celu swoistego uzasadnienia propozycji układowych, wskazania działań naprawczych oraz wykazania przez dłużnika możliwości realizacji układu oraz zaspokajania bieżących kosztów jego działalności.

Co powinien zawierać plan restrukturyzacyjny?

Zgodnie z art. 10 prawa restrukturyzacyjnego, plan restrukturyzacyjny powinien zawierać co najmniej:

1. Opis przedsiębiorstwa dłużnika wraz z informacją o aktualnym oraz przyszłym stanie podaży i popytu w sektorze rynku, na którym przedsiębiorstwo działa;
2. Analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika;
3. Prezentację proponowanej przyszłej strategii prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika oraz informację na temat poziomu i rodzaju ryzyka;
4. Pełny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów;
5. Harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego;
6. Informację o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności o ich wykorzystaniu i redukcji;
7. Opis metod i źródeł finansowania, w tym wykorzystania dostępnego kapitału, sprzedaży aktywów w celu finansowania restrukturyzacji, finansowych zobowiązań udziałowców i osób trzecich, w szczególności banków lub innych kredytodawców, wielkości udzielonej i wnioskowanej pomocy publicznej oraz pomocy de minimis lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie i wykazania zapotrzebowania na nią;
8. Projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat oparte na co najmniej dwóch prognozach;
9. Imiona i nazwiska osób odpowiedzialnych za wykonanie układu;
10. Imiona i nazwiska autorów planu restrukturyzacyjnego;
11. Datę sporządzenia planu restrukturyzacyjnego.

Ad. 1 Opis przedsiębiorstwa dłużnika wraz z informacją o aktualnym oraz przyszłym stanie podaży i popytu w sektorze rynku, na którym przedsiębiorstwo działa

W tym miejscu plan zawiera opis przedsiębiorstwa w zakresie jego formy, struktury oraz sytuacji ekonomicznej i prawnej. Plan restrukturyzacyjny powinien także zawierać analizę branży w jakiej działa dłużnik, z uwzględnieniem zasięgu terytorialnego działalności – czy jest to rynek lokalny, krajowy, lub międzynarodowy. W wyżej wymienionych aspektach należy także ocenić przyszły stan podaży i popytu. Pomocne będą w tym zakresie dokumenty pochodzące z agend rządowych, samorządowych, raporty GUS, raporty organizacji branżowych.

Ad. 2 Analiza przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika

Nadzorca lub zarządca powinien w planie restrukturyzacyjnym przedstawić powody niewypłacalności dłużnika lub zagrożenia niewypłacalnością. Wyspecyfikowane przyczyny trudnej sytuacji, pozwalają dłużnikowi, nadzorcy lub zarządcy zidentyfikować obszary wymagające poprawy. Dłużnik w tym miejscu planu restrukturyzacyjnego identyfikuje przyczyny o charakterze wewnętrznym lub zewnętrznym. Mogą to być – przykładowo – nagłe zmiany przepisów prawa, działania organów skarbowych, wadliwe zarządzanie, nietrafione inwestycje. W tym miejscu pożądane jest wnikliwe i rzetelne opisanie źródeł kłopotów finansowych.

Ad. 3 Prezentacja proponowanej przyszłej strategii prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika oraz informacja na temat poziomu i rodzaju ryzyka

Przyszła strategia przedsiębiorstwa to przede wszystkim opis planów dłużnika w przyszłości. Opisana strategia to określony zakres działań, który powinien ściśle korelować z przyjętymi środkami restrukturyzacyjnymi oraz zasadami spłaty wierzycieli przyjętymi w propozycjach układowych. Informacja o ryzyku powinna być przedstawiona z punktu widzenia celów restrukturyzacji. Mogą to być ryzyka o charakterze makroekonomicznym (wzrost kurów walut, wzrost cen półproduktów), ryzyka dotyczące regulacji prawnych lub czynniki specyficzne dla danego dłużnika (o charakterze wewnętrznym- jak na przykład ryzyko nieterminowej realizacji kontraktów, brak kompetentnych pracowników itd.). Warto dokonać w tym miejscu oceny poziomu ryzyka, jako np. niskie, średnie, duże. Postulowane byłoby jednocześnie zawarcie uzasadnienia przyjętego poziomu ryzyka dla danego obszaru.

Ad. 4 Pełny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów

Środki restrukturyzacyjne to nic innego jak zmiany jakie mają nastąpić w przedsiębiorstwie celem zapewnienia realizacji układu w restrukturyzacji. Warto w tym miejscu zawrzeć opis narzędzi jakie będą użyte celem osiągnięcia celów restrukturyzacji i wdrożenia tych zmian. Konieczne jest także opisanie związanych z tym kosztów. Można w tym zakresie wskazać na możliwe środki w postaci restrukturyzacji finansowej (np. nowe zasady spłaty na rzecz wierzycieli), restrukturyzacji zatrudnienia (np. redukcji zatrudnienia, zwiększanie kompetencji), restrukturyzacji majątku (np. sprzedaż składników majątku), restrukturyzacji operacyjnej (np. rozszerzenie oferty handlowej). Koszty powinny być przypisane do zastosowanych środków restrukturyzacyjnych.

Ad. 5 Harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego

To nic innego jak zakładane przez autorów planu ramy czasowe wdrażania środków restrukturyzacyjnych. Mając na uwadze, że harmonogram opierany jest na pewnych założeniach, to przyszłe funkcjonowanie przedsiębiorstwa dłużnika jako żywego organizmu może w rzeczywistości odbiegać od ujętych w planie założeń, jakkolwiek pożądane jest, aby było występowało to w jak najmniejszym zakresie. W przypadku postępowania sanacyjnego harmonogram będzie obejmował środki restrukturyzacyjne w trakcie postępowania i po jego zakończeniu (po zawarciu i zatwierdzeniu układu).

Ad. 6 Informacja o zdolnościach produkcyjnych przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności o ich wykorzystaniu i redukcji

To ocena potencjału przedsiębiorstwa. Wyżej wymieniony element planu restrukturyzacyjnego ma pozwolić na ocenę między innymi możliwości realizacji układu i szans zachowania przedsiębiorcy na rynku. Dostarcza informacji o maksymalnych możliwościach produkcyjnych lub handlowych przedsiębiorcy w przyszłości – zawsze w kontekście zakładanego zapotrzebowania rynkowego.

Ad. 7. Opis metod i źródeł finansowania

W tym miejscu należy wskazać pochodzenie środków przeznaczonych na realizację układu oraz bieżącą działalność dłużnika podlegającego restrukturyzacji. Takimi źródłami mogą być, w szczególności:

a. bieżąca działalność gospodarcza;
b. finansowanie zewnętrzne (kredyty bankowe, leasingi);
c. sprzedaż aktywów majątkowych (np. sprzedaż zbędnych nieruchomości, ruchomości);
d. sprawniejsza windykacja wierzytelności;
e. emisja akcji, obligacji;
f. finansowanie pochodzące od udziałowców, akcjonariuszy.

Ad.8 Projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat oparte na co najmniej dwóch prognozach

W tym miejscu planu restrukturyzacyjnego, jego autor prezentuje rachunek zysków i strat pro forma, dokonując finansowej projekcji na kolejne pięć lat, opartych na dwóch wariantach. Ustawodawca nie wskazuje czy autor planu powinien przyjąć przy projektowaniu zysków i strat warianty realistyczny i optymistyczny, czy realistyczny i pesymistyczny czy też może optymistyczny i pesymistyczny. Można przyjąć, że wybór wariantów należy do dłużnika. Dotyczy to także „wpisania” tj. dostosowania propozycji do wybranego wariantu. To w innych elementach planu, jego autor, ma szanse przekonać wierzycieli, że propozycje układowe korelujące z jednym z przyjętych wariantów (np. optymistycznym) będą się nadawać do wykonania. Nie można przy tym zapominać, że założenia te powinny nadawać się do pozytywnego zaopiniowania przez nadzorcę lub zarządcę w opinii o możliwości wykonania układu.

Ad. 9 Imiona i nazwiska osób odpowiedzialnych za wykonanie układu

Imienne wskazanie osób odpowiedzialnych za wykonanie układu ma raczej charakter organizacyjny i nie może być źródłem przyszłej odpowiedzialności cywilnej danej osoby. Trudno byłoby przyjąć koncepcję odmienną, wszak z zasady to nadzorca lub zarządca są autorami planu, stąd wskazanie osób odpowiedzialnych nie mogłoby być skuteczne. Najczęściej więc w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność będzie to jednoosobowy przedsiębiorca (właściciel), w przypadku spółek – członkowie zarządu, lub wspólnicy.

Ad. 10 Imiona i nazwiska autorów planu restrukturyzacyjnego

Ten element planu restrukturyzacyjnego jest elementem formalnym. Warto pamiętać, że w skomplikowanych postępowaniach restrukturyzacyjnych plan może być sporządzony przez osobę trzecią za zgodą sędziego komisarza i wówczas powinna ona być wskazana jako autor planu.

Ad. 11 Data sporządzenia planu restrukturyzacyjnego

Jest to kolejny wymóg formalny, niezbędny chociażby z tego powodu, że plan może być w przyszłości zmieniany. Stąd potrzeba jego datowania.

Podsumowanie.

Plan restrukturyzacyjny to fundamentalny dokument sporządzany w toku postępowania restrukturyzacyjnego przez nadzorcę lub zarządcę i daje jego autorom szerokie pole do popisu. W praktyce, zwłaszcza w przypadkach przedsiębiorstw o dużym rozmiarze, jego sporządzenie wymagać będzie współdziałania specjalistów różnych dziedzin (prawników, doradców, analityków finansowych). Plan restrukturyzacyjny powinien być przygotowany rzetelnie, w sposób możliwie przejrzysty i zrozumiały. W tym kontekście bardzo duże ma doświadczenie i zaangażowanie doradcy restrukturyzacyjnego, który wespół z dłużnikiem przygotuje dokument, który spełni założenia ustawodawcy i będzie praktycznym narzędziem pozwalającym weryfikować działania dłużnika.