
Celem każdego postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie układu pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami. Układ może zostać zawarty zarówno w postępowaniu układowym, przyspieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu o zatwierdzenie układu (zwanym również restrukturyzacją covidową a czasami w dalszym ciągu tzw. uproszczonym postępowaniem restrukturyzacyjnym), jak też w postępowaniu sanacyjnym. Głosowanie nad układem w postępowaniu restrukturyzacyjnym to temat, któremu dziś przyjrzymy się bliżej.
Czym jest układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Układ jest rodzajem ugody zawieranej pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami. Nie można go jednak nazwać wprost ugodą, ponieważ w odróżnieniu od niej układ musi zostać zawarty w trybie określonej przepisami prawa restrukturyzacyjnego procedury. Dodatkowo układ (w odróżnieniu od zwykłej ugody) będzie wiążący dla obu stron, tj. dla dłużnika oraz jego wierzycieli dopiero wówczas, gdy zostanie zatwierdzony przez sąd restrukturyzacyjny. Jeżeli warunek ten zostanie spełniony, co następuje z dniem prawomocności postanowienia zatwierdzającego układ, należy uznać, że zobowiązania dłużnika zostały określone na nowo. Do czasu całkowitego wykonania lub też prawomocnego uchylenia układu należy więc przyjmować, że doszło do zmiany wysokości i terminów płatności tych zobowiązań, które zostały objęte układem. W praktyce przekłada się to na możliwość np. żądania wydania przez właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenia o niezaleganiu w zapłacie danin objętych układem, choćby pierwotnie naliczone oczywiście nie zostały spłacone.
Wykonanie układu przez dłużnika.
Najbardziej pożądanym scenariuszem zarówno z perspektywy dłużnika, jak i wierzycieli jest wykonanie układu zgodne z jego treścią. Najczęściej będzie to polegało na zrealizowaniu przez dłużnika określonych płatności w wysokościach oraz terminach wynikających z treści układu. Taki scenariusz jest najbardziej optymalny, albowiem najpełniej materializuje cel wdrożonego postępowania restrukturyzacyjnego. Sąd na czas realizacji układu wyznacza tzw. nadzorcę wykonania układu, którego rolą jest nadzór nad procesem jego realizacji.
Zmiana układu.
Zawartego i zatwierdzonego układu nie należy jednak traktować jako bezwzględne i definitywne przemodelowanie treści zobowiązań dłużnika ze skutkiem nieodwracalnym. Z tej przyczyny, że w razie istotnej zmiany sytuacji majątkowej dłużnika polegającej na trwałym wzroście dochodu przedsiębiorstwa, lub też przeciwnie, na trwałym zmniejszeniu dochodu przedsiębiorstwa wierzyciel, nadzorca wykonania układu, jak i sam dłużnik mogą wystąpić do sądu o zmianę treści zawartego układu. Należy przy tej okazji przedstawić postulat de lege ferenda względem aktualnej treści art.173 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego przez ograniczenie prawa do żądania zmiany układu tylko w sytuacji, gdy zmiana dochodu będzie „znacząca”. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisu zmiana tak samo in plus, jak też in minus ma być jedynie zmianą trwałą. Wydaje się, że nieznaczna zmiana w poziomie dochodu, nawet gdyby miała mieć charakter zmiany trwałej, nie powinna skutkować możliwością zmiany układu
[Uchylenie układu]
Zdarza się, iż dłużnik na pewnym etapie zaprzestaje realizowania układu lub procesu jego realizacji nawet nie rozpoczyna. Sąd może wówczas uchylić układ. Precyzując, postanowienie o uchyleniu układu może zostać wydane, jeśli dłużnik nie realizuje postanowień układu albo jeżeli jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. Należy też podkreślić, że nie wykonywanie przez dłużnika bieżących zobowiązań tj. należnych za czas po otwarciu postępowania układowego i dalej) wiąże się z domniemaniem, że układ nie zostanie wykonany. Jeżeli bowiem dany podmiot ma problemy z regulowaniem bieżących zobowiązań, to tym bardziej nie dysponuje zapewne środkami na spłatę zobowiązań dawnych zgodnie z deklarowanym w ramach propozycji układowych harmonogramem.
Powyższe informacje i zasady pozostają wspólne dla układów zawieranych w ramach każdego z postępowań restrukturyzacyjnych.
Zgromadzenie wierzycieli – warunki zawarcia układu.
Układ może być zawarty na zgromadzeniu wierzycieli, któremu przewodniczy sędzia komisarz, o ile w zgromadzeniu uczestniczy co najmniej jedna piąta wierzycieli (kworum) uprawnionych do głosowania nad układem. O terminie i miejscu zgromadzenia oraz o sposobie głosowania obwieszcza się, przy czym również nadzorca zawiadamia wierzycieli o zgromadzeniu za pośrednictwem poczty.
Kto ma prawo głosu na zgromadzeniu wierzycieli?
Na zgromadzeniu prawo głosu mają: wierzyciele, których wierzytelności zostały prawomocnie umieszczone w spisie, wierzyciele, którzy stawią się przedkładając sędziemu komisarzowi uzyskany tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi. Sędzia komisarz może przyznać prawo głosu również wierzycielowi, którego wierzytelność jest sporna, lecz została dostatecznie uprawdopodobniona. Podobnie na podstawie decyzji sędziego komisarza do głosowania może być dopuszczony wierzyciel, którego wierzytelność uzależniona jest od warunku zawieszającego. W takich wypadkach sędzia określa sumę, jaką będą głosować dopuszczeni przezeń wierzyciele, która to suma wyznacza siłę głosu.
Kto nie ma prawa głosować w postępowaniu restrukturyzacyjnym?
Prawa głosu nie ma wierzyciel, który nabył swoją wierzytelność w drodze przelewu lub indosu już po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, przy czym ograniczenia tego nie stosuje się w postępowaniu o zatwierdzenie układu (będącym obecnie najpopularniejszym rodzajem restrukturyzacji firmy). Prawa głosu w sprawach dotyczących układu nie mają podmioty powiązane z dłużnikiem, szczegółowo wymienione w art. 116 prawa restrukturyzacyjnego. Będą nimi przykładowo: małżonek dłużnika, jego krewni i powinowaci w linii prostej, a jeśli dłużnikiem jest spółka handlowa prawa głosu nie mają jej reprezentanci lub wspólnicy ponoszący odpowiedzialność całym majątkiem. Analogicznie prawa głosu pozbawione są podmioty będące spółkami powiązanymi z dłużnikiem będącym spółką, reprezentanci spółek powiązanych, a nawet wspólnik spółki kapitałowej, jeżeli jest osobą fizyczną i reprezentuje ponad 25 % kapitału zakładowego spółki dłużnika.
Jaka jest kolejność głosowania nad propozycjami układowymi?
Dopuszczalna i zgodna z przepisami jest sytuacja, w której wierzycielom przedstawia się i poddaje pod głosowanie kilka różnych propozycji układowych, np. pochodzących od dłużnika od nadzorcy lub zarządcy. W takim wypadku o kolejności głosowania nad układem decyduje sędzia komisarz.
Głosowanie nad układem w postępowaniu restrukturyzacyjnym – dodatkowe wymogi.
Co do zasady układ jest przyjęty, jeżeli wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie nie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom.
Jeżeli w danym postępowaniu układ przewiduje podział na grupy wierzycieli, to aby układ został zawarty powyższy warunek musi być spełniony w każdej z grup. Jeżeli jednak w którejś grupie warunek ten nie zostanie spełniony, to mimo tego układ zostaje przyjęty, jeżeli wierzyciele mający łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym głosowali za, a dodatkowo jeżeli wierzyciele głosujący przeciwko układowi na skutek realizacji układu będą zaspokojeni w stopniu wyższym, aniżeli w ewentualnej upadłości firmy.
W razie uzyskania odpowiedniej ilości głosów zgodnie z zasadami przedstawionymi powyżej, na zgromadzeniu wierzycieli zapada tak zwana uchwała o przyjęciu układu.
Kiedy i w jaki sposób następuje stwierdzenie przyjęcia układu?
Układ przyjmują wierzyciele. Zasadniczo odbywa się to na zgromadzeniu wierzycieli, lecz w pewnych procedurach (w postępowaniu o zatwierdzenie układu) głosowanie może odbywać się w ten sposób, że wierzyciele oddają głos na piśmie, przesyłając go przesyłką pocztową. Układ na zgromadzeniu jest zawierany przez wierzycieli, a sędzia komisarz nie może uchylić uchwały o przyjęciu układu. Ponieważ jednak układ określa zobowiązania dłużnika na nowo, co ważne w szczególności w odniesieniu do wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi, sędzia komisarz w danym postępowaniu bada poprawność zachowania procedury głosowania nad układem. Jeżeli w ocenie sędziego komisarza układ został przyjęty formalnie prawidłowo, to wydaje się postanowienie o stwierdzeniu przyjęcia układu. Kolejnym krokiem jest weryfikacja układu przez pryzmat jego zgodności z prawem, czyli badanie merytoryczne samej treści układu. Oceny tej nie dokonuje już sędzia komisarz, a sąd restrukturyzacyjny wydając w tym przedmiocie postanowienie o zatwierdzeniu układu. Dopiero z dniem, kiedy postanowienie to uprawomocni się możemy mówić, że układ jest wiążący tak dla wierzycieli, jak również dla dłużnika.
Głosowanie nad układem z podziałem na grupy wierzycieli.
W postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnik może dokonać podziału wierzycieli na grupy, formułując odmiennie propozycje układowe dla każdej z nich. Podział taki nie może być jednak dowolny, w szczególności nie może powodować pokrzywdzenia jakiejkolwiek grupy, ani też poszczególnych wierzycieli. Kryterium wyodrębnienia grup powinno znajdować obiektywne uzasadnienie, w szczególności ekonomiczne oraz być zgodne z przepisami. Dla przykładu układ, w którym proponuje się wierzycielom jakąkolwiek redukcję zobowiązań powinien obejmować przynajmniej dwie grupy, o ile wśród wierzycieli dłużnika znajduje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z przepisami zobowiązania z tytułu składek nie mogą być redukowane. Innym przykładem prawidłowego podziału wierzycieli na grupy będzie wyodrębnienie grupy podmiotów finansujących posiadających wysokie wierzytelności i propozycja znacznej ich redukcji, a w kolejnej grupie ujęcie wierzycieli posiadających drobne wierzytelności, które dłużnik byłby zdolny spłacić w oczywiście wyższym stopniu.
Podsumowanie.
Głosowanie nad układem jest bodaj najważniejszym etapem postępowania restrukturyzacyjnego. Dokonuje się po prawidłowym określeniu wysokości wierzytelności przysługujących poszczególnym podmiotom, po sporządzeniu planu restrukturyzacyjnego, propozycji układowych i dochowaniu obowiązujących procedur. Ich wysoki formalizm wynika z wagi zatwierdzonego układu stanowiącego zmianę zobowiązań dłużnika. Obejmuje ona bowiem także wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi.
Jeżeli mają Państwo jakiekolwiek pytania, SAS Restrukturyzacja Kancelaria w Katowicach jest do Państwa dyspozycji.
